Bước tiến trong việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Một trong những nguyên nhân khiến kế hoạch cổ phần hóa DNNN luôn “lỗi hẹn” là do vướng mắc trong xử lý tài chính và xác định giá trị DN. Dù đã có nhiều văn bản gỡ vướng, nhưng dường như các quy định vẫn thiếu tính thực tiễn. Do vậy, việc Bộ Tài chính ban hành Thông tư127/2014/TT-BTC ngày 15/9/2014 có hiệu lực từ ngày 20/10/2014 hướng dẫn xử lý tài chính và xác định giá trị DN khi thực hiện chuyển DN 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần, được kỳ vọng sẽ mở đường tăng tốc cổ phần hóa chặng nước rút.

Hạn cuối cho việc hoàn tất mục tiêu, kế hoạch cổ phần hóa (CPH) DNNN đã được xác định cụ thể vào năm 2015. Thời gian không còn nhiều và số lượng công việc là hết sức nặng nề khi trong năm 2014 – 2015 phải hoàn thành việc sắp xếp CPH 432 DN, trong khi 7 tháng đầu năm 2014 cả nước mới thực hiện sắp xếp được 76 DN. “Không còn được lùi và không thể mãi chậm trễ” là điều mà Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã nhấn mạnh tại hội nghị mới đây về tái cơ cấu DNNN.

Đẩy mạnh công tác cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Tuy nhiên, để tạo lực đẩy cho tiến độ CPH thì những vướng mắc về tài chính và xác định giá trị DN cần phải được loại bỏ. Thái độ cương quyết này đã được hiện thực hóa tại Thông tư 127/2014/TT-BTC với nhiều quy định mới. Cụ thể, để đảm bảo nguồn tài chính của Nhà nước được giám sát chặt chẽ, Bộ Tài chính sẽ cử thành viên tham gia Ban chỉ đạo cổ phần hóa tại các DN có quy mô vốn nhà nước trên 500 tỷ đồng hoạt động kinh doanh trong những lĩnh vực, ngành nghề đặc thù như: bảo hiểm, ngân hàng, bưu chính viễn thông, hàng không, khai thác than, dầu khí, khai thác mỏ quý hiếm khác và các công ty mẹ thuộc các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước.  

Bước tiến dài trong việc minh mạch quy trình quản lý

Ngoài ra, để đẩy nhanh tiến độ CPH, từ kinh nghiệm thực tế của Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính đã xây dựng nguyên tắc về trách nhiệm xử lý tài chính trong quá trình xác định giá trị DN. Theo đó, nếu đến thời điểm xác định giá trị DN, các khoản nợ phải thu có đầy đủ hồ sơ, nhưng chưa được đối chiếu, xác nhận theo quy định, thì hội đồng thành viên DN CPH phải giải trình rõ nội dung các khoản nợ, xác định rõ trách nhiệm tập thể, cá nhân liên quan. Nếu trong quá trình xử lý các khoản dự phòng, lỗ hoặc lãi theo nhiều biện pháp, mà kết quả kinh doanh vẫn còn lỗ, DN CPH phải báo cáo nguyên nhân dẫn đến lỗ với cơ quan quyết định CPH để xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan. 

Một trong những vướng mắc theo phản ánh của các DN là cơ chế xác định lợi thế vị trí địa lý đất trong quá trình xác định giá trị DN chưa rõ ràng. Để khắc phục tình trạng này, theo quy định mới, trường hợp các DN đã xác định giá trị lợi thế vị trí địa lý đất thuê vào giá trị DN và hạch toán tăng phần vốn nhà nước khi xác định giá trị để CPH thì được khấu trừ giá trị lợi thế vị trí địa lý vào tiền thuê đất phải nộp của DN CPH. Đối với các DN CPH theo Nghị định 109/2007/NĐ-CP mà chưa tính giá trị lợi thế vị trí địa lý thì được áp dụng theo Nghị định 59/2011/NĐ-CP, tức là không phải tính bổ sung giá trị lợi thế vị trí địa lý và điều chỉnh vốn nhà nước tại DN. 

Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh, trong quá trình xử lý tài chính và xác định giá trị DN CPH phải đảm bảo chặt chẽ, công khai, minh bạch, không làm thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước. Các tổ chức, cá nhân có liên quan khi thực hiện xử lý tài chính và xác định giá trị DN không chấp hành đúng chế độ quy định, gây ra tổn thất hoặc thất thoát tài sản nhà nước thì tổ chức, cá nhân đó chịu trách nhiệm hành chính, bồi thường vật chất hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.   Như vậy, những vướng mắc được coi là cố hữu khiến cho quá trình CPH DNNN thời gian qua luôn chậm trễ đã được Bộ Tài chính tháo gỡ bằng những hướng dẫn mới. Vấn đề còn lại là ý chí chính trị và sự quyết tâm của mỗi lãnh đạo DN. Để thông suốt được điều này, cần nhắc lại lời khẳng định của người đứng đầu Chính phủ "Ai chần chừ cổ phần hóa, mời làm việc khác!"